Scoping en verdiepen
Co-creatie #1: scoping
Afgelopen maart kwam het gehele consortium bij elkaar om in co-creatie de focus en contouren van het vraagstuk te bepalen. Een vliegende start voor ons innovatielab! En voldoende inspiratie om onze onderzoeksinterventie te ontwerpen en de beleving van zzp’ers omtrent hun pensioenopbouw in kaart te brengen.
In de scoping sessie hebben we over de verschillende doelgroepen zzp'ers gesproken, hun kenmerken en onze eigen aannames over deze doelgroep. We betrekken alle zzp'ers in de creatieve en culturele industrie, maar niet de ondersteunende functies zoals schoonmakers, technici of administratie. Zzp'ers uit verschillende inkomensgroepen spreken is belangrijk en ook zzp'ers met verschillende drijfveren: de ambachtsman versus de ondernemer. De 'Umwelt' van de zzp'ers werd ook genoemd, het is belangrijk om de context en omgeving van de zzp'ers in beeld te krijgen. Ook werd genoemd dat (hoge)scholen en academies een belangrijke rol spelen in hoe zzp'ers op de arbeidsmarkt terechtkomen.
Aannames die bijvoorbeeld besproken werden zijn: Het is voor veel mensen geen vrije keuze om als zzp'er te werken, noodgedwongen ondernemers. Er is sprake van schijnzelfstandigheid. Zzp'ers hebben verschillende drijfveren, zoals onafhankelijkheid, waardecreatie, autonomie, maar minder vaak inkomen. Ze werken veel op basis van subsidies. Zzp'ers in deze industrie volgen hun hart. Het zijn meer gevoelsmensen. Veel zzp'ers in deze industrie hebben lage ondernemersvaardigheden en zijn financieel laaggecijferd. De meeste zzp'ers in deze industrie krijgen (te) weinig betaald.
We bespraken ook onze onderzoeksvragen en wat we graag willen weten van de doelgroep. Hoe kijken zij naar solidariteit en hoe zit het met hun lotverbondenheid? Wat zijn de gevoelswaarden van zzp'ers? Is het normaal om tegen de armoedegrens aan te leven? Hoe weet je nou dat je je pensioen goed geregeld hebt? Wat verstaan zzp'ers onder pensioen regelen? Wat is de risicobereidheid van de zzp'ers? Waar moet een pensioenregeling voor hen aan voldoen? Wat is een goed financieel welzijn voor later voor hen? Met wie bespreken ze 'later' en hun oudedagvoorziening?
Doelgroep: voor wie doen we dit?
Alle zzp’ers die actief zijn in de creatieve en culturele industrie zijn de doelgroep binnen dit innovatielab. De creatieve en culturele industrie is opgedeeld in 6 bedrijfstakken [1];
Kunsten en cultureel erfgoed
Media en entertainment
Creatieve en zakelijke dienstverlening
Creatieve detailhandel
Kennisintensieve diensten
Overig
We zullen uit alle bedrijfstakken zzp’ers betrekken. Ook zullen we aandacht houden voor alle soorten en vormen van zelfstandig ondernemen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verschil tussen fulltime en parttime ondernemen.
Het onderzoek
In dit onderzoek verdiepen we ons op drie niveaus; (1) het eco-systeem rondom de zzp’ers, (2) bestaande initiatieven en diensten op het gebied van zzp pensioen en (3) het gedrag en leefwereld van de zzp’er en opdrachtgevers. Om het eco-systeem en bestaande initiatieven en diensten in kaart te brengen interviewen we experts. Ben of ken jij iemand die met ons hierover in gesprek wil? Neem dan contact op met Roos van der Schoor via roos@muzus.nl
Om de leefwereld en beleving van creatieve en culturele zzp’ers in kaart te brengen ontwerpen we een onderzoeksinterventie. Met speculatief ontwerp creëren we een beleving waarmee we toekomstscenario’s invoelbaar en bespreekbaar maken. We reflecteren hier samen met de zzp’ers en opdrachtgevers op om een dialoog te creëren over hun oudedagsvoorziening.
[1] https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2021/monitor-kunstenaars-en-andere-werkenden-met-een-creatief-beroep-2021/bijlage-c-bedrijfstakken-binnen-de-creatieve-industrie
Eerste gesprekken met de doelgroep
Na de Scoping sessie zijn er diverse creatieve en culturele zzp’ers uit ons netwerk geïnterviewd. Een aantal eerste interessante inzichten op een rijtje:
Startende zzp’ers zijn meer bezig met het betalen van hun huur, het creëren van een stabiel inkomen. Zij zijn niet bezig met het opbouwen van een pensioen.
Een aantal zzp’ers geven aan ‘te laat’ te zijn begonnen met het opbouwen van pensioen. De zorgen die zij hebben rondom hun financiële situatie straalt ook af op hun kinderen.
Zzp’ers die zelf creëren en hun eigen werk verkopen, investeren in zichzelf. Hun geldstromen lopen anders dan wanneer je als freelancer werkt. Zij die investeren voelen minder financiële ruimte om voor hun pensioen te sparen.
Parttime zzp’ers die naast ondernemen ook parttime ergens in dienst zijn, vertrouwen erop dat ze via hun werkgever voldoende pensioen opbouwen.
Als ze zich wel hebben verdiept in het onderwerp pensioen, moeten ze ook tot actie overgaan. Dit is voor veel zzp’ers nog een extra drempel.
Jongere (circa 30-35 jaar) zzp’ers met een relatie, willen niet financieel afhankelijk zijn van hun partner.
Pensioen opbouwen wordt soms als onrealistisch, niet urgent en niet noodzakelijk gezien.
Het is onduidelijk waar zzp’ers goede en betrouwbare informatie kunnen krijgen met betrekking tot pensioen.
Veel zzp’ers op pensioengerechtigde leeftijd blijven doorwerken. Dit is het voorbeeld dat jongere zzp’ers zien.
Het ontwerp van het reizende onderzoek
Bij het reizende onderzoek wordt verbeelding en storytelling ingezet om in gesprek te gaan met creatieve en culturele zzp’ers over hun toekomst en financieel welzijn in die toekomst. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van vergezichten, het voorschotelen van duivelse dilemma’s of het veranderen van de realiteit. Het ontwerpen en uitwerken van het reizende onderzoek is op dit moment in volle gang. We werken met principes uit de theaterwereld, zodat zzp'ers bewust worden gemaakt van de keuzes en afwegingen die zij maken. We gaan het gesprek met ze aan over het effect hiervan op hun toekomst.
De onderzoeksinterventie zal op verschillende plekken en events in heel Nederland komen te staan. We denken hierbij aan events waar veel zzp'ers uit de culturele en creatieve industrie samenkomen. Mocht je tips hebben voor plekken, events of bijeenkomsten waar we onze interventie neer kunnen zetten, dan horen we het graag!
Vooruitblik
Het komende kwartaal loopt het onderzoek naar de beleving van de zzp’ers en hun opdrachtgevers, het eco-systeem en bestaande dienstverlening op het gebied van zzp pensioen. In juni komt het consortium opnieuw bij elkaar om de inzichten te verrijken, aan te vullen en te duiden. Binnenkort volgt er een nieuwe nieuwsbrief met meer inspiratie uit het onderzoek, de onderzoeksinterventie en de inzichten die we daaruit verkrijgen. To be continued!
